در همایش ملی «مطالعات فرهنگی و اجتماعی آموزش عالی، علم و فناوری» مطرح شد:
نخستین نشست از همایش ملی «مطالعات فرهنگی و اجتماعی آموزش عالی، علم و فناوری» با حضور مقصود فراستخواه، حسین ابراهیم آبادی، نسرین نورشاهی و رضا صمیم برگزار شد.
در ابتدای این نشست، فراستخواه با بیان اینکه «دانشگاه موضوع گلایه اجتماعی شده است» گفت: به این گلایه دانشگاهیان هم پیوسته اند و از فساد در دانشگاه گله می کنند اما در پس این نگون بختی ها، نیمه پنهان دانشگاه وجود دارد که اغلب از دید دانشگاهیان هم دور می ماند. دانشگاه بخشی از طرح مدرنیته ایرانی است و طرح مدرنیته ایرانی ناتمام است، پس دانشگاه هم در ایران یک پروژه ناتمام است.
وی به عملکردهای ضمنی دانشگاه اشاره و بیان کرد: دانشگاه گروه های مرجع را تغییر می دهد، نظام نوین دانایی و معرفتی ارائه می دهد، وضع ذهنی جامعه را تغییر می دهد، سپهری عرفی برای ذهنیت اجتماعی ایرانیان و اداره کشور ارائه می دهد، در گروه های منزلت، سبک زندگی و منابع مشروعیت تغییر ایجاد می کند. دانشگاه طبقه متوسط را فعال می کند و به تحرک اجتماعی دامن می زند و فرصت و بستری برای هویت یابی برای دانشجویان فراهم می کند. دانشگاه میدانی برای انقلاب آرام زنان در ایران شده است و دانشگاه تغییراتی در فراماسیون اجتماعی ایجاد می کند.
عضو هیئت علمی مؤسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی افزود: دانشگاه به جریان های اجتماعی دامن می زند، تولید محتوا و فضای اجتماعی می کند و در ساخت یابی مجدد نقش دارد. در تاریخ اکنون ما دانشگاه ایرانی یک سرزمین، یک خاک و یک قلمرو است. این قلمرو مستعمراتی شده و به این معنا طرح دانشگاه در ایران شکست خورده است، اما پایان نیافته است و طرحی ناتمام است.
فراستخواه بر اساس داده های میدانی و اولیه با تأکید بر پایان نیافتگی طرح دانشگاه در ایران گفت: به رغم شکست خوردگی، دانشگاه در درون خود لاجرم پویایی هایی دارد و تبدیل به یک توده بحرانی، چگالی معرفتی، اجتماعی و هیجانی شده است. این چگالی جریانی از تولید محتوا دارد و الزاما با آنچه شورای انقلاب فرهنگی و وزارت علوم می خواهد یکی نیست. دانشگاه با ایدئولوژی جلو نمی رود و عملکردی ضمنی دارد که چکه کرده و جاری می پ شود. دانشگاه میدان، باشگاه اجتماعی، فضا، ارتباطات اجتماعی و … تولید می کند. این جرم و چگالی به مشکلات آن قابل تقلیل نیست، هر چند بساط و عملکرد ضمنی آن برچیده نمی شود و هم چنان در برساخته شدن آینده ایران نقش مهمی خواهد داشت.
وی در پایان سخنان خود با عنوان «خصیصه ژانوسی دانشگاه و آموزش عالی در ایران» تأکید کرد: باید به این بیاندیشیم که بر دانشگاه چه می رود و به آینده فرهنگ جامعه ایرانی تأمل کنیم.
در ادامه این نشست حسین ابراهیم آبادی، ضمن تقدیر از خدمات علمی دکتر محمدامین قانعی راد گفت: اصرار بر «دفاع از دانشگاه» در چندین سخنرانی رسمی داشته و دارم. دلیل آن ساده است؛ زیرا به شکل رسمی مثلا در صدا وسیما و وزارت علوم به گذشته آموزش عالی حمله می شود. این نقد از دهه ۹۰ شروع شده و موانع و مسائل دانشگاه مطرح شده است اما در یکی دو سال اخیر «مناقشه» بر سر دانشگاه بالا گرفته است و از هر سو چه از درون و چه از بیرون دانشگاه نقد می شود، مشخص نیست این نقد درباره چیست و در این نقدها دانشگاه و دانشگاهیان در معرض اتهام قرار گرفته اند.
رئیس مرکز نشر دانشگاهی در ادامه افزود: بی تردید پیش روی دانشگاه مشکلاتی قرار گرفته است اما باید دو موضوع را در این میان جدی گرفت؛ نخست باید پرسید اگر منتقدان امروز در دهه ۶۰ پشت میز مدیریتی بودند چه تصمیمی می گرفتند و دیگر اینکه دانشگاهیان باید چه کنند.
وی با عنوان «مناقشه بر سر آموزش عالی ایران؛ ایده هایی برای دفاع از دانشگاه» اظهار کرد: هسته اول تحولات پیش از انقلاب در دانشگاه بوده است. تحصن روحانیون پیش از انقلاب در مسجد دانشگاه بود و بعد از انقلاب در همه دوره ها دانشگاه مرکز تحولات بوده است و هنوز امروز تکیه گاه اصلی دولت است.
ابراهیم آبادی با بیان اینکه «دانشگاه پاسخ به سیل خواسته های اجتماعی داده است» تأکید کرد: امروز بعد از ۴۰ – ۵۰ سال به جای حمایت و تقدیر از دانشگاه به آن حمله می شود. شانه های دانشگاه خسته از باری است که در چند دهه اخیر به دوش کشیده است. دانشگاه کار بزرگی کرده و امروز نیازمند حمایت و قدردانی است.
وی در دفاع از دانشگاه به مسأله دیگری اشاره و بیان کرد: بحث دیگر این است که دانشگاهیان باید چه کنند و در این حوزه آموزش عالی دچار بن بست تئوریک شده است. نظریه روشنی برای عبور از شرایط موجود وجود ندارد و نقد گذشته فرار رو به جلوست. دانشگاه امروز پیچیده شده و آن قدر با منابع قدرت، مسائل سیاسی و فرهنگی گره خورده است که علوم اجتماعی به معنای میان رشته ای باید ایده روشنی پیش روی مسائل آن بگذارد. اهالی دانشگاه باید کمک کنند که چگونه از وضعیت کنونی عبور کنیم.
وی روندهای مجازی شدن فضا، محلی گرایی، مدارهای سنتی برنامه ریزی درسی و شتاب فناوری را مؤثر بر آموزش عالی و پیچیدگی آن دانست، خاطر نشان کرد: ما به جای اینکه تمرکز کنیم چگونه از این اوضاع عبور کنیم، گرفتار نقد شده ایم.
همایش ملی «مطالعات فرهنگی و اجتماعی آموزش عالی، علم و فناوری» با مشارکت مرکز نشر دانشگاهی و حضور استادان و پژوهشگران حوزه آموزش عالی امروز تا ساعت ۱۸ در پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم در حال برگزاری است.
در ابتدای این نشست، فراستخواه با بیان اینکه «دانشگاه موضوع گلایه اجتماعی شده است» گفت: به این گلایه دانشگاهیان هم پیوسته اند و از فساد در دانشگاه گله می کنند اما در پس این نگون بختی ها، نیمه پنهان دانشگاه وجود دارد که اغلب از دید دانشگاهیان هم دور می ماند. دانشگاه بخشی از طرح مدرنیته ایرانی است و طرح مدرنیته ایرانی ناتمام است، پس دانشگاه هم در ایران یک پروژه ناتمام است.
وی به عملکردهای ضمنی دانشگاه اشاره و بیان کرد: دانشگاه گروه های مرجع را تغییر می دهد، نظام نوین دانایی و معرفتی ارائه می دهد، وضع ذهنی جامعه را تغییر می دهد، سپهری عرفی برای ذهنیت اجتماعی ایرانیان و اداره کشور ارائه می دهد، در گروه های منزلت، سبک زندگی و منابع مشروعیت تغییر ایجاد می کند. دانشگاه طبقه متوسط را فعال می کند و به تحرک اجتماعی دامن می زند و فرصت و بستری برای هویت یابی برای دانشجویان فراهم می کند. دانشگاه میدانی برای انقلاب آرام زنان در ایران شده است و دانشگاه تغییراتی در فراماسیون اجتماعی ایجاد می کند.
عضو هیئت علمی مؤسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی افزود: دانشگاه به جریان های اجتماعی دامن می زند، تولید محتوا و فضای اجتماعی می کند و در ساخت یابی مجدد نقش دارد. در تاریخ اکنون ما دانشگاه ایرانی یک سرزمین، یک خاک و یک قلمرو است. این قلمرو مستعمراتی شده و به این معنا طرح دانشگاه در ایران شکست خورده است، اما پایان نیافته است و طرحی ناتمام است.
فراستخواه بر اساس داده های میدانی و اولیه با تأکید بر پایان نیافتگی طرح دانشگاه در ایران گفت: به رغم شکست خوردگی، دانشگاه در درون خود لاجرم پویایی هایی دارد و تبدیل به یک توده بحرانی، چگالی معرفتی، اجتماعی و هیجانی شده است. این چگالی جریانی از تولید محتوا دارد و الزاما با آنچه شورای انقلاب فرهنگی و وزارت علوم می خواهد یکی نیست. دانشگاه با ایدئولوژی جلو نمی رود و عملکردی ضمنی دارد که چکه کرده و جاری می پ شود. دانشگاه میدان، باشگاه اجتماعی، فضا، ارتباطات اجتماعی و … تولید می کند. این جرم و چگالی به مشکلات آن قابل تقلیل نیست، هر چند بساط و عملکرد ضمنی آن برچیده نمی شود و هم چنان در برساخته شدن آینده ایران نقش مهمی خواهد داشت.
وی در پایان سخنان خود با عنوان «خصیصه ژانوسی دانشگاه و آموزش عالی در ایران» تأکید کرد: باید به این بیاندیشیم که بر دانشگاه چه می رود و به آینده فرهنگ جامعه ایرانی تأمل کنیم.
در ادامه این نشست حسین ابراهیم آبادی، ضمن تقدیر از خدمات علمی دکتر محمدامین قانعی راد گفت: اصرار بر «دفاع از دانشگاه» در چندین سخنرانی رسمی داشته و دارم. دلیل آن ساده است؛ زیرا به شکل رسمی مثلا در صدا وسیما و وزارت علوم به گذشته آموزش عالی حمله می شود. این نقد از دهه ۹۰ شروع شده و موانع و مسائل دانشگاه مطرح شده است اما در یکی دو سال اخیر «مناقشه» بر سر دانشگاه بالا گرفته است و از هر سو چه از درون و چه از بیرون دانشگاه نقد می شود، مشخص نیست این نقد درباره چیست و در این نقدها دانشگاه و دانشگاهیان در معرض اتهام قرار گرفته اند.
رئیس مرکز نشر دانشگاهی در ادامه افزود: بی تردید پیش روی دانشگاه مشکلاتی قرار گرفته است اما باید دو موضوع را در این میان جدی گرفت؛ نخست باید پرسید اگر منتقدان امروز در دهه ۶۰ پشت میز مدیریتی بودند چه تصمیمی می گرفتند و دیگر اینکه دانشگاهیان باید چه کنند.
وی با عنوان «مناقشه بر سر آموزش عالی ایران؛ ایده هایی برای دفاع از دانشگاه» اظهار کرد: هسته اول تحولات پیش از انقلاب در دانشگاه بوده است. تحصن روحانیون پیش از انقلاب در مسجد دانشگاه بود و بعد از انقلاب در همه دوره ها دانشگاه مرکز تحولات بوده است و هنوز امروز تکیه گاه اصلی دولت است.
ابراهیم آبادی با بیان اینکه «دانشگاه پاسخ به سیل خواسته های اجتماعی داده است» تأکید کرد: امروز بعد از ۴۰ – ۵۰ سال به جای حمایت و تقدیر از دانشگاه به آن حمله می شود. شانه های دانشگاه خسته از باری است که در چند دهه اخیر به دوش کشیده است. دانشگاه کار بزرگی کرده و امروز نیازمند حمایت و قدردانی است.
وی در دفاع از دانشگاه به مسأله دیگری اشاره و بیان کرد: بحث دیگر این است که دانشگاهیان باید چه کنند و در این حوزه آموزش عالی دچار بن بست تئوریک شده است. نظریه روشنی برای عبور از شرایط موجود وجود ندارد و نقد گذشته فرار رو به جلوست. دانشگاه امروز پیچیده شده و آن قدر با منابع قدرت، مسائل سیاسی و فرهنگی گره خورده است که علوم اجتماعی به معنای میان رشته ای باید ایده روشنی پیش روی مسائل آن بگذارد. اهالی دانشگاه باید کمک کنند که چگونه از وضعیت کنونی عبور کنیم.
وی روندهای مجازی شدن فضا، محلی گرایی، مدارهای سنتی برنامه ریزی درسی و شتاب فناوری را مؤثر بر آموزش عالی و پیچیدگی آن دانست، خاطر نشان کرد: ما به جای اینکه تمرکز کنیم چگونه از این اوضاع عبور کنیم، گرفتار نقد شده ایم.
همایش ملی «مطالعات فرهنگی و اجتماعی آموزش عالی، علم و فناوری» با مشارکت مرکز نشر دانشگاهی و حضور استادان و پژوهشگران حوزه آموزش عالی امروز تا ساعت ۱۸ در پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم در حال برگزاری است.
اخبار تکمیلی این همایش در روزهای آتی از پایگاه اطلاع رسانی مرکز نشر دانشگاهی منتشر خواهد شد.
