متن مصاحبه خبرگزاري كتاب ايران با جناب آقاي دكتر حاجي پور با موضوع “جایگاه نقد در آثار علمی”

_x000D_

دکتر حاجی‌پور، در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره وضعیت و جایگاه نقد کتاب‌های علمی در جامعه دانشگاهی کشور اظهار کرد: نقد در حقیقت یک مهارت است که از فرآیند تفکر انتقادی حاصل می‌شود. البته با ابراز تاسف، در مقاطع مختلف تحصیلی اعم از دوران پیش و بعد از دانشگاه، تفکر انتقادی وجود ندارد. به‌عبارتی دیگر دانش‌آموزان و دانشجویان را به پذیرش اصولی که مسلم فرض می‌دانیم، هدایت می‌کنیم. 

فقدان جریان نقد در حوزه آثار علمی
وی با تاکید بر نبود تفکر انتقادی در نظام آموزشی کشور افزود: فقدان یک جریان نقد در حوزه کتاب‌های علمی را می‌توان معلولی از چهار عامل دانست. نخستین عامل نبود روحیه نقد و دومین عامل موثر در ضعف جریان نقد کتاب‌های علمی نیز به حلقه‌های علمی در دانشگاه‌ها مربوط می‌شود. به‌عبارتی دیگر دانشگاه‌های ما براساس حلقه‌های علمی شکل نگرفته‌‌اند.

حاجی‌پور ادامه داد: ادامه تحصیل در هر یک از دانشگاه‌های کشور چندان تفاوتی با هم ندارند، تفاوت از این منظر که دیدگاه‌ها در رشته‌‌های مختلف یکسان است، یعنی همه افراد شبیه همدیگر فکر می‌کنند، بنابراین نقدی نیز شکل نخواهد گرفت. جریان نقد با نقد مفروضات ایجاد می‌شود و زمانی شاهد شکل‌گیری جریان نقد خواهیم بود که روش و نوع تفکر مورد نقد قرار گیرد. 

در حوزه‌های مختلف علمی مانند هم فکر می‌کنیم
رئیس مرکز نشر دانشگاهی در ادامه با ارایه یک مثال توضیح کرد: در حوزه روش تحقیق به‌عنوان مثال عده‌ای صاحب رویکرد پوزیتیویستی هستند و در مقابل آن‌ها معتقدان به آنارشیسم علمی قرار دارند. وقتی طرفداران این دو گروه با هدف نقد تفکرات یکدیگر مقابل هم قرار می‌گیرند، فرآیند نقد در نهایت منجر به ارتقاء تفکرات هر دو گروه می‌شود؛ فرآیندی که ما از آن محروم هستیم، چراکه در حوزه‌های مختلف علمی مانند هم فکر می‌کنیم، بنابراین نقدی نیز شکل نخواهد گرفت. 

وی درباره ابراز نظر انتقادی در دوران تحصیل گفت: اگر دانش‌آموزی صاحب یک نظر انتقادی باشد، به معنای وجود جریان نقد نیست؛ به‌عبارتی دیگر نقد در این دوران جایگاه مطرحی ندارد، بلکه این نظرات یک نوع سلیقه هستند که با تشویق معلم فرصت بروز پیدا کرده‌اند. به‌عبارتی دیگر، این نوع نظرات هیچگاه یک جریان ثابت و استوار نیستند، بنابراین با استثنائات نمی‌توان نظر کلی صادر کرد. 

رودربایستی مانع شکل‌گیری جریان نقد است
حاجی‌پور در ادامه درباره سومین مانع در شکل‌گیری جریان نقد کتاب‌های علمی افزود:‌ رودربایستی، از دیگر موانع شکل‌گیری جریان نقد در حوزه کتاب‌های علمی است. اگر صاحب‌نظری نسبت به موضوعی در یک اثر نقدی داشته باشد، به دلایلی که گاهی به آن‌ها عنوان حیا و تربیت خانوادگی می‌دهیم، از ابراز نگاه انتقادی خود پرهیز می‌کند. گاهی نیز به دلیل ترس از مواجهه با اقدامی مشابه نقد خود را منتشر نمی‌کند.

رئیس مرکز نشر دانشگاهی در ادامه در تشریح چهارمین دلیل فقدان جریان نقد کتاب‌های علمی اظهار کرد: جریان نقد در کشور و فضای دانشگاهی ما سیستماتیک نیست و نقد از طریق کانال مشخصی ارایه نمی‌شود و به‌عبارتی فضایی برای ظهور و بروز ندارد و اگر چنین فضایی را نیز پیدا کند، چندان بازخورد ندارد. 

وی با تاکید بر لزوم توجه به نقد کتاب‌های علمی ترجمه‌ای افزود: در حوزه نقد کتاب‌های علمی ترجمه‌ای، باید به این پرسش توجه کنیم که آیا در نقد این آثار، نحوه ترجمه، شامل انتخاب واژگان مناسب یا محتوای اثر نقد می‌شود؟ برای نقد به نحوه ترجمه، به وجود یک متخصص آشنا به زبان مقصد و مبداء نیاز است. اما برای نقد محتوایی آثار ترجمه‌ای، به حضور مولف نیاز است، چراکه نقدی کامل خواهد بود که نقدشونده برای دفاع از خود حضور داشته باشد.

_x000D_

_x000D_

منبع:‌خبرگزاري كتاب ايران

_x000D_