_x000D_
_x000D_
تاریخچه | تشکیلات داخلی | گروههای تخصصی | ویرایش | مجلات | سمینارها و همایشها
_x000D_
سفارش کتابها و مجلات خارجی | دورۀ آموزش ویرایش و ترجمه| تولید و چاپ | توزیع
_x000D_
فروشگاه مرکزی | فعالیتهای دیگر
_x000D_
_x000D_
| _x000D_
_x000D_ مركز نشر دانشگاهی كه نهادی علمی، فرهنگی، آموزشی و انتشاراتی است در سال ١٣٥٩ پس از تشكيل ستاد انقلاب فرهنگی ابتدا با نام «كميتۀ ترجمه و تأليف و تصحيح كتابهای دانشگاهی» به سرپرستی دكتر نصرالله پورجوادی بنيان نهاده شد. اين مركز زير نظر يك شورای عالی — دکتر حسن حبیبی، دکتر علی شریعتمداری، دکتر عبدالکریم سروش، دکتر سیدجعفر شهیدی، دکتر مهدی گلشنی، دکتر نصرالله پورجوادی، دکتر غلامعلی حداد عادل، دکتر علی‌اکبر جعفریان و فاضل اردشیر لاریجانی — که عده‌ای از این افراد عضو ستاد انقلاب فرهنگی بودند، فعاليتهای خود را آغاز كرد. مركز نشر دانشگاهی از آبان ١٣٨٣ فعاليت خود را زير نظر وزارت علوم، تحقيقات و فناوری ادامه داد. از سال ١٣٨٣ تا خرداد ١٣٩١ مديريت مركز را به ترتيب دكتر فريد مُر، دكتر محمد محمودی‌هاشمی و دكتر محمدمهدی طهرانچی به عهده داشتند. و از خرداد ١٣٩١ دکتر بهمن حاجی‌پور ریاست مرکز نشر دانشگاهی را به عهده دارند. _x000D_ اين نهاد تهيه‌كنندۀ بخش مهمی از مواد آموزشی دانشگاههای سراسر كشور بوده است و اعضای هيئت علمی دانشگاهها و مؤسسات علمی كشور در دو زمينۀ برنامه‌ريزی و سفارش تأليف و ترجمۀ كتاب و مقالات تحقيقی و آموزشی در رشته‌های متعدد دانشگاهی و همچنين تهيۀ منابع خارجي دانشگاهها با آن همكاری داشته‌اند. همچنين، اين مركز نه تنها رواج‌دهندۀ اصول ويرايش دقيق در كشور بوده است، بلكه نقش مهمی را نيز در پرورش ويراستاران زبده ضمن كار به عهده داشته و در عين حال محافظ و مروّج سنتهای آموزش ويرايش و ترجمه در چارچوب دوره‌های تخصصی آموزشی بوده است. و تاكنون نزديك به ١٤٥٠ عنوان كتاب و بيش از ٥٣٩ جلد مجلۀ تخصصی منتشر كرده است. _x000D_ هر چند نشر و توزيع مواد آموزشی برای دانشجويان و استادان به صورت وظيفۀ اصلی مركز نشر دانشگاهی تعيين شده بود، ولی با توجه به هدفهايی كه رئيس مركز از همان آغاز تأسيس در پی تحقق آن بود، اين مركز كانون تجمع استادان مجرب و دلسوز رشته‌های گوناگون دانشگاهی سراسر كشور و همچنين كانون محققان و ادب‌شناسانی شد كه در حوزۀ كار خود از برجستگان و سرآمدان بودند. _x000D_ منتخبی از اعضای سرشناس هيئت علمی دانشگاهها در دو شورای مهم مركز نشر دانشگاهی، «شورای پژوهش» و «شورای عالی»، مشاركت دارند. شورای پژوهش، كه پيشتر با نام «شورای ويرايش» تشكيل می‌شد، نظر ارزيابان گروههای تخصصی را دربارۀ انتشار كتابهاي مربوط به آنها وارسی می‌كند و دربارۀ آنها تصميم می‌گيرد. شورای عالی بررسی و تصويب برنامه‌های كوتاه‌مدت و درازمدت؛ تعيين خط مشی كلی فعاليتهای انتشاراتی، پژوهشی و آموزشی و تصويب آيين‌نامه‌های اجرايی آن؛ تغيير مواد اساسنامه و بررسی و تصويب حدود مشاركت و سرمايه‌گذاری بين مركز و مؤسسات ديگر را به عهده دارد. _x000D_ تأثير افراد برگزيدۀ علمی كه در فعاليتهای علمی متعدد مركز همكاری داشته‌اند از جنبه‌های مختلف به‌خوبی مشهود است. اين برگزيدگان در انتخاب كتابها و مجله‌های خارجی، گزينش كتابهای دانشگاهی به منظور انتشار، ويرايش كتابها، سرپرستی گروههای تخصصی و همكاری در مقام معاون و مشاور نقش مهمی دارند. اين نقش و جايگاه واقعی مركز نشر دانشگاهی و نيز مأموريتهای تحقق‌نيافتۀ آن در دورۀ مديریت دكتر محمدمهدی طهرانچی، اهميتی مضاعف يافت. از جمله فعاليتهای آن دوره «شبكۀ عرضۀ فراگير كتابهای دانشگاهها، پژوهشگاهها و مؤسسات پژوهشی كشور (طرح شعف)» و «سامانۀ نشر مجلات علمی پژوهشی كشور (سنم)» و «آموزش الكترونيكی رساله‌نويسی (پروژۀ آمال)» بوده است. _x000D_
_x000D_ _x000D_ تشكيلات داخلی مركز نشر دانشگاهی به دو بخش «معاونت پژوهشی و ويرايش» و «معاونت اجرايی» تقسيم شده است. بخش «معاونت پژوهشی و ويرايش» نظارت بر گروههای تخصصی مركز و امور ويرايش كتابها و آموزش و انتشارات را در بر می‌گيرد. همچنین «حوزۀ تولید و بازرگانی» شامل حروفچینی، طراحی و صفحه‌آرایی کتابها و مجلات؛ چاپ کتاب، مجله و تجدید چاپ؛ و توزیع و فروش نیز زیر نظر معاونت پژوهشی است. «معاونت اجرايی» شامل بخشهای مالی و اداری است كه پيش‌بينی و تأمين بودجه، جذب نيرو و استخدام، روند رايانه‌ای‌‌شدن، اجرای برنامه‌های عمرانی و تهيۀ امكانات بر عهدۀ آن است. _x000D_
_x000D_ _x000D_ مركز نشر دانشگاهي از بدو تأسيس، با توجه به تقسيم‌بندی رشته‌ها و گرايشهای گوناگون دانشگاههای كشور، به تشكيل گروهها و حوزه‌‌های تخصصی پرداخت و برای هر يك سرپرستی تعيين كرد و برای انجام گرفتن كارهای متعدد گروهها، يعنی ارزيابی و ويرايش محتوايی، نگارشی، صوری (فنی) و نظارت بر تصحيح نمونه‌های چاپی كتابها و مجلات ويراستاران و ويراستيارانی را به استخدام درآورد. _x000D_ حوزه‌ها و گروههای فعال در مركز نشر دانشگاهی عبارت‌اند از: «حوزۀ علوم انسانی»، «حوزۀ علوم پايه» شامل گروههای ریاضی، آمار و کامپیوتر؛ فیزیک؛ شیمی و مهندسی شیمی؛ علوم زیستی؛ و علوم زمین، «حوزۀ فنی و مهندسی»، و «حوزۀ كشاورزی، محیط زیست و منابع طبيعی». _x000D_ مركز نشر دانشگاهی در زمينۀ واژه‌سازی و واژه‌گزينی و تهيه و تدوين فرهنگ، واژگانها و واژه‌نامه‌های رشته‌های متعدد دانشگاهی نيز فعاليتهای مؤثری داشته كه انتشار فرهنگ، واژگانها و واژه‌نامه‌های تخصصی نمونه‌هايی از فعاليتهای مركز در اين زمينه است. _x000D_ مجموع كتابهای منتشرشدۀ چاپ اول و تجديد نظرشدۀ گروههای تخصصی مركز تاکنون حدود ١٤٦٠ عنوان در رشته‌های مختلف دانشگاهی (علوم انسانی، علوم پايه، فنی و مهندسی، علوم زيستی، كشاورزی، منابع طبيعی، محيط زيست، زمين‌شناسی، هنر، معماری و شهرسازی)، فرهنگها، واژگانها و واژه‌نامه‌ها بوده است. _x000D_ مركز نشر دانشگاهی علاوه بر انتشار چاپ اول كتابهای گروهها، تاكنون صدها عنوان از كتابهای مورد نياز دانشجويان و ديگر طالبان علم را در شمارگان متعدد تجديد چاپ و تجديد ويرايش كرده است. _x000D_ _x000D_ _x000D_ ويرايش متون همۀ كتابها و مقالات مجلات تخصصی، پس از مرحلۀ ارزيابی و پذيرش، از اصول مهم مركز نشر دانشگاهی است. هر كتاب از سه لحاظ محتوايی، زبانی و صوری (فنی) ويراسته می‌شود. _x000D_ به كار بستن اصول ويرايش در كتابهای تأليفی و ترجمه‌ای و همچنين مقالات مجلات از جمله كارهای ﻻزم‌اﻻجرايی مركز نشر دانشگاهی است. مركز به منظور تعميم و گسترش اصول و ضوابط ويرايشی، از همان سالهای نخست تأسيس در يكی از مجلات مهم خود، نشر دانش، به انتشار مقالات توصيفی و تحليلی متعددی در زمينه‌های گوناگون ويرايش و آماده‌سازی كتاب و همچنين سلسله مقاﻻتی در زمينۀ تجارب مراكز دانشگاهی ديگر كشورهای جهان پرداخت. در پی انتشار اين‌گونه مقالات كارساز و راهنما برای صنعت نشر كتاب بود كه بحثهایی جدی و همه‌جانبه دربارۀ اين موضوع در مجامع علمی و انتشاراتی كشور درگرفت. _x000D_
_x000D_ _x000D_ از جمله فعاليتهای علمی مهم ديگر مركز نشر دانشگاهی بنيان نهادن مجلات تخصصی در رشته‌های علمی گوناگون است. سفارش و گزينش و ويرايش مقاﻻت تخصصي مجلات مركز متكی بر داوری كارشناسانه و بی‌غرضانه است. همكاری اعضاي برجسته و صاحب‌نظر دانشگاهها در مقامهای مدير مسئول، سردبير، عضو هيئت ويراستاران و گزينش هيئت مشاوران در اين زمينه هم چشمگير بوده است. در همين حوزۀ به ظاهر كوچك، بيش از صدها نفر از متخصصان رشته‌های گوناگون دانشگاهی همكاری می‌كنند. يازده مجلۀ مركز نشر دانشگاهی عبارت‌اند از: نشر دانش، معارف، لقمان (به زبان فرانسوی)، پژوهشهای ایرانشناختی (به زبان آلمانی)، زبانشناسی، باستانشناسی و تاریخ، نامۀ ایران باستان (به فارسی و سایر زبانها)، مجلۀ فیزیک، مجلۀ شیمی، بهداشت جهان، و نشر ریاضی. _x000D_ مرکز نشر دانشگاهی در سال ١٣٨٠ دو شماره از مجلۀ انسان‌شناسی و بین سالهای ١٣٧٣ تا ١٣٧٤ و ١٣٨٣ تا ١٣٨٥ دو خبرنامۀ داخلی با عنوانهای قاصد (شانزده شماره) و خبرنامۀ مرکز نشر دانشگاهی (یازده شماره) منتشر کرده است. _x000D_
_x000D_ سمينارها و همايشها _x000D_ برگزاری سمينارهای داخلی و بين‌المللی به منظور بررسی مسائل مربوط به جنبه‌های گوناگون زبان و نگارش فارسی از ديگر فعاليتهای علمی مركز نشر دانشگاهی بوده است. اولين سمينار با نام «مسائل نثر فارسی» در سال ١٣٦١، دومين سمينار با نام «زبان فارسی، زبان علم» در سال ١٣٦٣، سومين سمينار با نام «مسائل زبان فارسی در هند، پاكستان و بنگلادش» در سال ١٣٦٥ و چهارمين سمينار با نام «زبان فارسی، زبان علم» در سال ١٣٧٠ برگزار شد. همچنين، چهار همايش «نخستين هم‌انديشی واژه‌گزينی و اصطلاح‌شناسی» (با مشارکت مركز نشر دانشگاهی و فرهنگستان زبان و ادب فارسی) در سال ١٣٧٨، «نخستين هم‌انديشی استانداردسازی اصطلاحات نشر» در سال ١٣٨٥، «همايش ملی نشر» در سال ١٣٨٩ و «همایش ادبیات تطبیقی در دهۀ کنونی و چشماندازهای آن» (با مشارکت خانه هنرمندان ایران و انجمن علمی ادبیات تطبیقی) را برگزار كرد؛ و دو نشست با عنوانهای «اولين نشست ناشران دانشگاهها و پژوهشگاههای عضو شبكۀ شعف» در سال ١٣٨٩ و «نشست معاونان پژوهشی پژوهشگاهها و مؤسسات پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری» را در سال ١٣٩٠ برپا داشت. مركز نشر دانشگاهي تاكنون چهار سمينار، چهار همايش و دو نشست برگزار كرده است. _x000D_
_x000D_
_x000D_ _x000D_ گزينش و تهيۀ مواد آموزش و تحقيقی به زبانهای خارجی برای استادان و دانشجويان و به طور كلی طالبان علم از جمله فعاليتهای مهم ديگر مركز نشر دانشگاهی است. به همين منظور در سال ١٣٦١ بخش سفارشهای خارجی تشكيل شد. مركز نشر دانشگاهی اولين سازمانی است كه پس از انقلاب اسلامی به برگزاری نمايشگاه بين‌المللی كتاب همت گماشت. در سالهاي بعد، اين وظيفۀ مهم به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی واگذار شد. مركز نشر دانشگاهی در زمينۀ تشخيص، تأمين و در دسترس قرار دادن كتابها و مجلات خارجی و همچنين سفارش، حمل و فروش آنها با حداقل قيمت ممكن، خدماتی ارزنده به طالبان علم عرضه و در اين زمينه تجارب مفيد و ارزشمندی كسب كرده است. _x000D_
_x000D_ _x000D_ سالها اين انديشه مطرح بود كه مركز نشر دانشگاهی سنتهای ارزشمند كاری خود و همچنين آزموده‌های افراد كارآمد را براي رشد و گسترش اصول ويرايش و صنعت نشر كتاب و مجله به صورت رسمي به ديگران بياموزد. ﻻزم بود گامي ديگر برداشته شود و نهادي در مركز تأسيس يابد. مقدمات ايجاد اين نهاد آموزشی در سال ١٣٧١ فراهم آمد. در واقع، نخستين بار در كشور نهادی آموزشی تأسيس يافت كه وظيفۀ آن آموزش جنبه‌های گوناگون ويرايش و ترجمه و همچنين توصيف و تحليل و بررسی امكانات زبان فارسی در زمينۀ تأليف، ترجمه و ديگر موضوعات مربوط به آماده‌سازی و انتشار كتاب مطلوب و مرغوب است. _x000D_
_x000D_ _x000D_ بخش توليد و چاپ مركز نشر دانشگاهی همواره از پيشگامان استفاده از سيستمهای جديد توليد كتاب و تربيت نيروهای زبده و استفاده از اين سيستمها در عرصۀ نشر كشور بوده است. اين بخش با به‌كارگيری متخصصان مجرب و آزموده در حوزۀ فنی، همواره از پرمشغله‌ترين و فعال‌ترين بخشهای مركز نشر دانشگاهی بوده است و در كنار وظايف محوله، در زمينۀ تربيت كادرهای جوان حروفچينی، نمونه‌خوانی، نسخه‌پردازی، گرافيك و طراحی و نظارت بر چاپ كوشيده است. همچنين، بيشتر كتابها و مجلات با نرم‌افزارهای مختلف در مركز حروفچينی رايانه‌ای می‌شود. _x000D_
_x000D_ _x000D_ مركز نشر دانشگاهي براي اينكه كتابها و مجلات خود را به طور مستقيم به دست خريداران كلی و جزئی برساند، بخش توزيع كتاب را در اوايل شروع فعاليت خود داير كرد. اين بخش علاوه بر فروش عمدۀ كتابها و مجلات به كسانی كه مستقيماَ به مركز مراجعه می‌كنند، با صدها ناشر و مراكز توزيع كتاب و مجله در سراسر كشور نيز ارتباط دارد و فهرست انتشارات خود را در هر سال (دو بار) و فهرست كتابهای تازه منتشر‌شده و تجديد چاپ‌شده‌اش را ماهانه برای آنها می‌فرستد. _x000D_
_x000D_ _x000D_ مركز نشر دانشگاهی علاوه بر فروش كتاب و مجله به صورت عمده از طريق بخش توزيع، در فروشگاه اختصاصی دائمی خود، تمام محصولات تازه‌چاپ و تجديد چاپ‌شدۀ مركز و همچنين ديگر كتابهای دانشگاههای كشور را عرضه می‌كند. در اين فروشگاه علاقه‌مندان به‌آسانی می‌توانند به انتشارات مركز و همچنين به كتابهای ديگر دانشگاهها دسترسی مستقيم داشته باشند و آزادانه آنها را بازبينی كنند. همچنين، فروش اينترنتی نيز فراهم است. _x000D_
_x000D_ _x000D_ از فعاليتهای ديگر مركز نشر دانشگاهی می‌توان به سه طرح درپی‌آمده اشاره كرد: _x000D_ طرح شعف (شبكۀ عرضۀ فراگير). مركز نشر دانشگاهی در سال ١٣٨٨، با توجه به رسالت آن در تأمين منابع اطلاعاتی مورد نياز علمی كشور، با همكاری دانشگاهها و مؤسسات پژوهشی كشور و با حمايت معاونت پژوهشی وزارت علوم، تحقيقات و فناوری اين طرح را راه‌اندازی كرد. (اجرای این طرح به پایان رسیده است.) _x000D_ سامانۀ نشر مجلات علمی-پژوهشی كشور (سنم). مركز نشر دانشگاهی در سال ١٣٨٨ اين سامانه را راه‌اندازی كرد. سنم سامانۀ شبكه‌ای هوشمندی است كه بستر مناسب را برای تأمين نياز پژوهشگران به دسترسی به منابع اطلاعاتی موجود در مجلات تأمين می‌كند. _x000D_ پروژۀ آمال (آموزش الكترونيكی رساله‌نويسی). مركز نشر دانشگاهی در سال ١٣٨٩ با در نظر گرفتن نياز دانشجويان به آموزش رساله‌نويسی، با بهره‌گيری از تخصص گروههای تخصصی و اساتيد مجرب، سامانه‌ای برای آموزش الكترونيكی رساله‌نويسی ايجاد كرده است. در اين سامانه گامهای رساله‌نويسی و دروس لازم برای يادگيری نحوۀ رساله‌نويسی آموزش داده می‌شود. (اجرای این طرح به پایان رسیده است.) _x000D_
_x000D_ _x000D_ |